Uyku, zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan ve yaşamımızın üçte birini kapsayan aktif bir dönemdir.
Uykuyla ilgili çalışmalar, uykunun yorgunluk sonucu başlayan pasif bir süreç değil, vücudun biyolojik saatinin düzenleyici rol oynadığı, biyokimyasal maddelerin salınması, bu sırada beyindeki görevli merkezlerin bir düzen içinde işler hale gelmesi sayesinde başlayıp, sürdürülen aktif bir işlev olduğunu göstermiştir.
Sağlıklı bir uyku gün içinde mutlu, huzurlu ve hatta başarılı olmanız için gücümüzü yenileyen, beynimizi ve bedenimizi yarına hazırlayan, önceki yaşantılarımızı, duygu ve düşüncelerimizi yeniden düzenlediğimiz, planlar yaptığımız, zorluklar karşısında çözümler oluşturduğumuz, özetle yeni güne hazırlandığımız psikobiyolojik bir süreçtir.
Beyin, bireyin tüm yaşadığı deneyimlerden önemli olanlarını ayırıp pekiştirirken, diğerlerini geri plana attığı “düzenlenme süreci” uykuda gerçekleşir.
Bilimsel çalışmalar, düzensiz uykunun, yaratıcılık, planlama, karar alma, hataları düzeltme ve yeniliklerle başa çıkma gibi özel dikkat gerektiren durumlarda yetersizliğe neden olabileceğini göstermektedir.
Uyku sürecinde yaşanan herhangi bir aksaklığın, bireylerin genel sağlık durumları ve gündelik yaşamları üzerinde doğrudan olumsuz etkilere yol açabileceği bir gerçektir.
Uyku Neden Önemlidir?
Uyku kişinin hem fiziksel hem ruhsal sağlığı için kritik bir öneme sahiptir.
Kişinin ihtiyaç duyduğu uyku miktarı yaşa göre ve kişiden kişiye değişebilir. İnsanların büyük çoğunluğunun 7-9 saat arası dinlenilmiş bir uykuya ihtiyaç duyduğu kabul edilmektedir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte uyku ihtiyacı azalmaktadır.
Çalışmalar, uykunun vücudu dinlendirme ve ertesi güne hazırlama işlevinin yanında enerji tasarrufu (enerji biriktirme), büyüme (büyüme hormonu en fazla uykuda salgılanır ve çocuklarda büyümeyi sağlar), hücrelerin yenilenmesi, organizmanın onarımı, hafıza, yeni bilgilerin öğrenilmesi kalıcı hale getirilmesi işlevlerinin bulunduğunu göstermektedir.
Uykunun, bağışıklık sistemimiz ve bedensel hastalıklarla savaşmada çok önemli rolü vardır; Hepimiz kalitesiz veya yetersiz uyku sonucunda hastalıklara daha kolay yakalandığımızı, zor iyileştiğimizi deneyimlemişizdir.
Yetersiz Uykunun Yaratacağı Sonuçlar Nelerdir?
Yetersiz veya kalitesiz bir uyku pek çok soruna yol açabilir.
Karşılaşılan en yaygın sorunlar arasında azalmış enerji, konsantrasyon güçlükleri, sinirlilik, tolerans kaybı, yorgunluk, ruhsal ve bedensel çökkünlük, metabolizma değisiklikleri, cinsel fonksiyon bozuklukları yer alır.
Karar verme güçlükleri ve duygu durumda değişikliklerde uyku sorunlarıyla beraber görülebilir. Çok uzun süren uykusuzluklarda bireyler halüsine olabilir, gerçeği algılamaları zedelenebilir.
Depresyon anksiyete gibi ruhsal rahatsızlıklar da uyku sorunlarıyla beraber sık görülmektedir.
Neler Uyku Bozukluklarına Yol Açabilir?
- Psikolojik Faktörler (özellikle stres, kaygı, ruhsal hastalıklar…)
- Yaşam Tarzı (kafein/alkol kullanımı, ilaçlar, çalışma saatleri, vardiyalı ya da gece çalışma…)
- Çevresel Faktörler (ışık, ses, rahatsız yatak, sık uyanma zorunluluğu (emzirme, bakım sorumlulukları vb…)
- Bedensel hastalıklar (Ağrı bozuklukları, kramplar, reflü, solunum zorlukları, ate…)